Статистик маълумотларга кўра, кредит расмийлаштириш жараёни нисбатан тезлашди, лекин кўплаб ҳолатларда истеъмолчилар қарз мажбуриятларини тўлиқ тушунмай қолмоқда. Шу сабабдан, Марказий банкнинг жамоатчилик муҳокамасига берилган қарорига кўра, энди кредит ажратиш қароридан сўнг, шартнома расмийлаштирилмагунча, банк мижозга кредит мажбуриятлари ва хавф-хатарларини кўрсатадиган чек-лист (текширув) бериши шарт бўлади. Масалан, “фоиз ставкаси ўзгариши”, “кечиктирилганлиги учун қўшимча фоиз”, “комиссия” ёки “қайтариш шартлари” каби муҳим шартлар шу рўйхатда тушунтирилади.

Шунингдек, лойиҳага кўра, истеъмолчиларга кредит олиш бўйича сўровида кўрсатилган миқдордан ортиқча суммада кредит таклиф этган ҳолда уни олишга ундаш каби амалиётларининг қўлланилишига йўл қўйилмайди;

Банкларнинг мобил иловаларида истеъмолчининг хоҳиш-иродасини ифодаловчи ҳар қандай белгиларни (масалан, белги қўйиш майдончалари, силжитма тугмалар ва шунга ўхшашларни) олдиндан ўрнатиб қўйиш ёки танлаб қўйиш, кредит параметрлари кўрсатилган майдончаларни, жумладан кредит суммаси, муддати, шунингдек, тегишли аризадаги қарз олувчининг даромади ҳақидаги маълумотларни олдиндан тўлдириш тақиқланади;

Банкларнинг мобил иловалари орқали хизматлар кўрсатилишида агар истеъмолчи таклиф этилаётган шартноманинг (офертанинг) барча саҳифаларини (қисмларини) охиригача кўрмаган (кўздан кечирмаган) бўлса, хизмат кўрсатиш шартларига мижознинг розилигини билдирувчи тугмани босиш имкони берилмаслиги керак.

Чек-лист қандай берилади?

Агар кредит банк оффисида расмийлаштирилаётган бўлса, чек-лист қоғозда тақдим этилади, ҳар бир банд билан мижоз танишиб чиқиб, белгилайди ва имзо қўяди. Кредит масофавий (онлайн) хизматлар орқали расмийлаштирилаётган бўлса — чек-листдаги ҳар бир бандни электрон белгилаб, “тасдиқлаш” (confirm) тугмасини босиш лозим бўлади. Бу амал сана, вақт, IP-манзил ва шахсий идентификаторлар билан тизимда қайд этилади. Чек-лист кредит шартномасига илова қилинади ёки шартнома ҳужжатлари билан биргаликда сақланади. Истеъмолчи чек-листдаги барча бандларни танишганлигини белгиламагунча ҳамда чек-листни тасдиқламагунча шартнома расмийлаштирилишига йўл қўйилмайди.

^{Фото: Марказий банк ( Чек-лист)}

Эслатиб ўтамиз, яқинда жисмоний шахслар ўз хоҳишларига кўра банклар ва микромолия ташкилотларидан кредит олиш имкониятини вақтинча тўхтатиб қўйиша имкон берадиган тизим ҳақида хабар берган эдик.