Moody’s Ratings агентлиги Ўзбекистоннинг олтита давлат банки бўйича янгиланган рейтинг прогнозларини эълон қилди. Прогнозлар Ўзбекистон ҳукуматининг Ba3 эмитент ва таъминланмаган облигация рейтингларининг тасдиқланиши ҳамда уларнинг истиқболлари “барқарор”дан “ижобий”га ўзгариши ортидан амалга оширилди.

Moody’s агентлиги томонидан қуйидаги банкларнинг узоқ муддатли депозит рейтинглари тасдиқланди:

• Ўзмиллийбанк, Агробанк, Асакабанк ва Микрокредитбанк — Ba3,
• Алоқабанк ва Бизнесни ривожлантириш банки — B1.

Шу билан бирга, Ўзмиллийбанк, Агробанк, Асакабанк ва Микрокредитбанкнинг маҳаллий ва хорижий валютадаги узоқ муддатли депозит рейтинглари бўйича истиқболлар “барқарор”дан “ижобий”га ўзгартирилди. БРБ учун эса “салбий”дан “барқарор”га ўзгарди. Алоқабанкнинг рейтинглари бўйича “барқарор” истиқбол сақлаб қолинди.

Олтита банкнинг бошқа барча рейтинг ва баҳолашлари ҳам тасдиқланди:

• Ўзмиллийбанкнинг b1 BCA ва тузатилган BCA,
• Агробанк, Асакабанк ва Алоқабанкнинг b2 BCA ва тузатилган BCA,
• Микрокредитбанкнинг b3 BCA,
• БРБнинг caa1 BCA ва тузатилган BCA.

Банк фаолияти муҳитини яхшилаш имкониятлари

Ўзбекистон суверен рейтингининг “ижобий”га ўзгариши Moody’s томонидан бошқарув ва институционал асосларни такомиллаштиришга қаратилган ислоҳотларнинг, агар самарали амалга оширилса, вақт ўтиши билан сиёсат самарадорлиги ва институтлар сифатига ижобий таъсир кўрсатиши мумкинлигига ишончни акс эттиради. Ҳукуматнинг хусусийлаштириш дастури ҳам иқтисодий ўсишни рағбатлантириши мумкин.

Ушбу ислоҳотлар, кучли молиявий эҳтиёткорлик билан биргаликда, мамлакатнинг иқтисодий барқарорлиги ва ўсиш салоҳиятини оширишга хизмат қилиши кутилмоқда.

Алоқабанкнинг "барқарор" истиқболи давлат қўллаб-қувватлашининг чекланган таъсирини акс эттиради, чунки у бошқа давлат банкларига нисбатан кичик ҳажмга эга ҳамда тизимий ва стратегик аҳамиятга эга эмас.

БРБнинг "барқарор" истиқболи эса заиф кредит профили шароитида суверен ҳаракатнинг чекланган босимини кўрсатади.

Рейтинглар ўзгаришига таъсир қилувчи омиллар

Агентликка кўра, Ўзбекистон суверен рейтингининг ошиши натижасида Ўзмиллийбанк, Агробанк, Асакабанк ва Микрокредитбанкнинг депозит рейтинглари ҳам кўтарилиши мумкин. Банк тизимидаги операцион муҳит ва банкларнинг тўлов қобилияти яхшиланиши ҳам келгуси 12–18 ойда барча банкларнинг BCA ва депозит рейтингларини оширишга олиб келиши кутилмоқда.

Мавжуд “ижобий” ва “барқарор” истиқболлар, рейтинг яқин 12–18 ойда пасайиши эҳтимоли пастлигини кўрсатади. Бироқ, суверен кредит профили ёмонлашиши ёки банкларнинг ликвидлик ва тўлов қобилиятида кутилмаган заифликлар юзага келса, рейтингларга босим кучайиши мумкин. Шунингдек, агар давлат банкларни қўллаб-қувватлаш эҳтимоли камайса, уларнинг рейтинглари пасайиши мумкин.

Ўзмиллийбанк

Ўзмиллийбанкнинг узоқ муддатли депозит рейтинглари бўйича “барқарор”дан “ижобий”га ўзгариши Ўзбекистоннинг суверен рейтингига оид ўзгаришлар ва мамлакатдаги банклар учун операцион муҳит яхшиланиши эҳтимоли билан боғлиқ.

Банкнинг b1 BCA рейтинги тасдиқланиши 2024 йил охирида умумий капиталнинг (TCE) таваккалликка тортилган активларга (RWA) нисбати 18%, соф даромаднинг моддий активларга нисбати 2% атрофида экани ва банкнинг ликвидлиги етарли бўлганини кўрсатади. Шу билан бирга, банк рейтингига йирик мижозларга қарамлик ва бозор молиялаштиришига юқори боғлиқлик салбий таъсир кўрсатмоқда.

Банкнинг Ba3 узоқ муддатли депозит рейтинглари b1 BCA экани ва 100% давлатга тегишли экани, ривожланиш банки сифатидаги ноёб роли ҳамда Ўзбекистондаги энг йирик банк сифатидаги тизимли аҳамиятига асосланиб, давлат томонидан юқори даражада қўллаб-қувватланиши эҳтимоли ҳисобга олинган ҳолда белгиланган.

Агробанк

Агробанкнинг узоқ муддатли депозит рейтинги “барқарор”дан “ижобий”га ўзгариши суверен рейтингдаги ўзгариш ва банк муҳитининг яхшиланиш эҳтимоли билан боғлиқ.

Банкнинг b2 BCA рейтинги 2024 йил ўртасида TCE/RWA нисбати 14,6% бўлган мустаҳкам капитал захиралари ва барқарор молиялаштиришни инобатга олиб тасдиқланди. Бироқ, банкнинг заиф рентабеллиги ва 2024 йил охирида умумий активларнинг 13% миқдоридаги камтар ликвидлик буфери туфайли рейтинги чекланган бўлиб қолмоқда (маҳаллий GAAP ҳисоботларига кўра).

Агробанкнинг Ba3 узоқ муддатли депозит рейтинглари унинг b2 BCA ва давлат томонидан жуда юқори қўллаб-қувватлаш эҳтимоли, хусусан банкнинг давлатга қарашлилиги, тизимли аҳамияти, Ўзбекистонда учинчи йирик банк экани ва қишлоқ хўжалиги соҳасидаги махсус ваколатига асосланган.

Асакабанк

Асакабанкнинг узоқ муддатли депозит рейтинглари бўйича “барқарор”дан “ижобий”га ўзгарган истиқболи суверен рейтинг ва банк муҳитининг яхшиланиш эҳтимоли билан боғлиқ.

Банкнинг b2 BCA рейтинги 2023 йил охирида (энг сўнгги аудит маълумотлари) муаммоли кредитларнинг умумий кредитларга нисбати 8.3% экани, бозор молиялаштиришига юқори боғлиқлиги ва камтарона рентабеллиги билан изоҳланади.

Шу билан бирга, 2024 йил охирида банкнинг капитал базаси мустаҳкамлиги ва активларнинг 17% миқдоридаги ликвидлик захираси билан банк рейтинги қўллаб-қувватланмоқда (маҳаллий GAAP ҳисоботларига кўра).

Асакабанкнинг Ba3 узоқ муддатли депозит рейтинглари b2 BCA ва банкнинг давлатга тегишлилиги, тизимий аҳамияти ҳамда умумий активлар бўйича бозорнинг 8% улушига эга тўртинчи йирик банк эканига асосланиб, давлат қўллаб-қувватлови эҳтимоли жуда юқори деб баҳоланган.

Алоқабанк

Алоқабанкнинг узоқ муддатли депозит рейтинглари бўйича барқарор истиқбол сақланди, бу Moody’s томонидан Ўзбекистон суверен рейтингидаги ўзгаришлардан сўнг амалга оширилди.

Барқарор истиқбол қуйидаги фикрларни акс эттиради:

1. Банкнинг кучли ликвидлиги ва даврий фойдалилик (рентабеллик) фаолият самарадорлиги ва бозор молиялаштиришга боғлиқликни мувозанатлаштиради;
2. Банк бошқа давлат банкларига нисбатан кичик ҳажмда, стратегик аҳамиятга эга эмас, шу боис унинг рейтингларига давлат қўллаб-қувватлови кам таъсир кўрсатмоқда.

Алоқабанкнинг B1 узоқ муддатли депозит рейтинглари b2 BCA ва банкнинг давлатга қарашлилиги, сектор активларининг 3% улушига эга 11-ўриндаги банк экани ҳамда қўллаб-қувватланиш эҳтимоли юқори деб баҳоланишига асосланган.

b2 BCA рейтинги 2023 йил охирида муаммоли кредитлар 6.1% (аудитланган маълумотлар), камтар миқдордаги даврий фойдалилик ва активларнинг 23% миқдоридаги ўртача ликвидлик буфери билан белгиланган.

Микрокредитбанк

Микрокредитбанкнинг узоқ муддатли депозит рейтинглари бўйича “барқарор”дан “ижобий”га ўзгариши суверен рейтингдаги ўзгариш ва банк муҳитининг яхшиланиши билан боғлиқ.

BCA рейтинги b3 бўлиб, 2023 йил якунида (аудитланган маълумотлар) TCE/RWA нисбати 17.6% экани ва бу ҳукумат томонидан мунтазам капитал қўйилмалари натижаси эканини акс эттиради. Бироқ, муаммоли активлар (NPL — 16.6%), зарар кўрувчи фаолият ва молиялаштиришга юқори боғлиқлик сабабли банк рейтинги чекланган.

Ba3 узоқ муддатли депозит рейтинглари b3 BCA, банкнинг давлатга тегишли экани, кичик ва ўрта корхоналар (КЎБ)га хизмат кўрсатиш бўйича махсус ваколати, сўнгги 7 йилдаги мунтазам давлат қўллаб-қувватлови ва давлатнинг банк устидан назоратни сақлаб қолиш режасига асосланган.

Бизнесни ривожлантириш банки

Бизнесни ривожлантириш банки узоқ муддатли депозит рейтинглари бўйича истиқбол “салбий”дан “барқарор”га ўзгартирилди. Бу Ўзбекистоннинг суверен рейтингидаги ўзгариш ва БРБнинг мустақил кредит профили барқарорлашувини акс эттиради.

Moody’s банкнинг кредит портфелидаги хатарлар ва бизнес моделига оид хавфлар давлат томонидан регуляр капитал ва молиявий қўллаб-қувватлаш орқали мувозанатлаштирилаётганини ҳисобга олган.

БРБнинг B1 узоқ муддатли депозит рейтинглари caa1 BCA ва банкнинг давлатга тегишлилиги, яқинда давлатдан олинган капитал қўллаб-қувватлови ва КЎБни ривожлантиришдаги ижтимоий аҳамиятга эга ролига асосланиб, давлат қўллаб-қувватлови эҳтимоли жуда юқори деб баҳоланган.

caa1 BCA рейтинги 2024 йил охирида активларнинг 23% миқдоридаги ўртача ликвидлик буфери билан барқарор молиялаштириш профилини, шунингдек банк активлари сифати ва рентабелликдаги муаммолар сақланишини акс эттиради.