Сўнгги янгиликлар: Markaziy bank

Мамаризо Нурмуратов биринчи марта 2017 йилда Марказий банк раиси лавозимига тайинланган эди. 

Марказий банк 1 май ҳолатида Ўзбекистоннинг халқаро захиралари ҳолатини эълон қилди. Хабарга кўра, Ўзбекистоннинг халқаро захиралари ҳажми 35 млрд. 900,8 млн. АҚШ долларини ташкил қилмоқда.

Марказий банкнинг 2022 йилнинг I чораги учун "Пул-кредит сиёсати шарҳи"га кўра, ушбу даврда миллий валютадаги жами депозитлар ҳажми йил бошига нисбатан 8,5 фоизга қисқарган бўлса, хорижий валютадаги депозитлар 2,2 фоизга камайган.

Ижтимоий тармоқларда Президент Шавкат Мирзиёев сурати туширилган олтин тангалар расмлари тарқалган. Ўзбекистон Марказий банки мазкур ҳолатга муносабат билдириб, президент шахсига бағишланган қимматбаҳо металлардан тайёрланган тангалар ёки банкнотлар муомалага чиқарилмаганини маълум қилди.

Марказий банк кредитларга кафил бўлган фуқаролар томонидан қарздорлар ўз вақтида кредитларни қайтарилмаслиги натижасида уларни ундириш кафилнинг ҳисоб рақамига қаратилаётганлиги тўғрисидаги Банк хизматлари истеъмолчиларининг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш хизматига йўлланаётган мурожаатлар юзасидан тушунтириш берди.

2022 йил инфляция кутилмалари дастлабки прозноз бўйича 8-9 фоизни ташкил қилиши кутилаётган эди.

Марказий банк март ойи якунлари бўйича банк бозоридаги депозит ва кредитларнинг ўртача фоиз ставкаларини маълум қилди. Миллий ва хорижий валюталардаги депозитлар бўйича ўртача фоиз ставкалари бироз ошган бўлса, кредитлар бўйича фоиз ставкалари бироз пасайган.

2022 йилнинг январь-март ойларида республикага келиб тушган трансчегаравий пул ўтказмалари 1,47 млрд. долларни ташкил этиб, 2021 йилнинг мос даврига нисбатан 3 фоизга кўпайди.

Марказий банк 2022 йил 1 апрель ҳолатидаги пул агрегатлари бўйича статистикани тақдим этди. Унга кўра, март ойида кенг маънодаги пул массаси (М2) 4 трлн. 623 млрд. сўмга кўпади.

Жорий йилнинг 31 мартидан 13 апрелига қадар Рон ван Руден бошчилигидаги Халқаро валюта жамғармасининг миссияси Ўзбекистон билан келишув моддаларининг IV моддасига асосан 2022 йилдаги маслаҳатлашувларни ўтказиш юзасидан Тошкентда  расмий музокаралар ва учрашувлар ўтказди.

Марказий банк Даврбанкка жарима санкциясини қўллади. Шунингдек, банкка фуқароларнинг банк ҳисобварақларидан (шу жумладан, банк карталаридан) маблағларни қонунчиликка зид равишда уларнинг розилигисиз ҳисобдан чиқариш амалиётига чек қўйиш вазифасини юклатди.

7 апрель куни TBC Bank, Марказий банк ва Фуқароларни банклардаги омонатларини кафолатлаш фонди билан ҳамкорликда учрашув ўтказди ва унда фуқаролар учун омонатлар афзалликлари ҳақида суҳбатлашдилар.

Сўнгги икки ҳафта ичида ўзбек сўми АҚШ долларига нисбатан 1,77 фоизга ёки 201,43 сўмга мустаҳкамланган.

Интервенциялар ҳажмининг ортиши ташқи хатарлар шароитида миллий валюта алмашув курсида юзага келиши мумкин бўлган кескин тебранишларни юмшатишга хизмат қилди.

Тегишли ўзгартиришларга кўра барча тўлов ҳужжатларида тўловчи – жисмоний шахсларнинг СТИР ўрнига, тўлов ҳужжатининг “тўловчининг идентификация рақами” деб номланган реквизитида уларнинг ЖШШИР кўрсатилиши мажбурий ҳисобланади.

Йиғилишда ҳукумат аъзолари - иқтисодий блок раҳбарилари, жумладан Молия вазири Темур Ишметов, Иқтисодий тараққиёт ва камбағалликни қисқартириш вазири Жамшид Қўчқоров, шунингдек Марказий банк раиси Мамаризо Нурмуратов ҳамда ўринбосарлари иштирок этди.

Марказий банк томонидан жорий йилнинг 30 мартидан бошлаб “Янги Ўзбекистон” ва “Наврўз” мавзуларига бағишланган олтиндан тайёрланган 15 ва 20 грамм оғирликдаги ҳамда кумушдан тайёрланган 31,1 грамм оғирликдаги эсдалик тангалари сотувга чиқарилмоқда.

1 март ҳолатида Ўзбекистоннинг халқаро захиралари ҳажми 35 млрд. 360,6 млн. АҚШ долларини ташкил қилмоқда.

Марказий банк 2022 йил 1 март ҳолатидаги пул агрегатлари бўйича статистикани тақдим этди. Унга кўра, февраль ойида кенг маънодаги пул массаси (М2) 2 трлн. 397 млрд. сўмга камайди.

Ўзбекистон Республикаси Марказий банки раиси Мамаризо Нурмуратов журналист ва блогерлардан электрон манзил орқали келган кўплаб саволларга умумлаштирилган ҳолда жавоб берди. 

Асосий ставка оширилишига сабаб қилиб регулятор асосий савдо-ҳамкор давлатларда кузатилаётган иқтисодий вазият, уларнинг валюта курсларидаги кескин тебранишлар, жаҳон хомашё ва энергия бозорларида нархларнинг ўсиши ҳамда аҳоли ва тадбиркорлик субъектларининг девальвацион кутилмалари ўсганини кўрсатмоқда.

Марказий банк Бошқарувининг йиғилишида асосий ставкани 3 фоиз бандга ошириб, йиллик 17 фоиз даражасида белгилаш тўғрисида қарор қабул қилинди.

Марказий банкнинг Сурхондарё вилоят Бош бошқармаси бошлиғи вазифасини бажарувчи этиб Азамат Тўхтаев, Марказий банк Самарқанд вилояти Бош бошқармаси бошлиғи вазифасини бажарувчи этиб эса Отабек Азимов тайинланган.

Марказий банк томонидан ҳар куни белгиланган олтин тангалар ва қуймаларнинг нархи 24 февралдан бошлаб 9,6 фоизга кўтарилган.

Регуляторнинг қайд этишича россия рубли айирбошлаш курси кескин тебранаётган ҳамда биржа ва биржадан ташқари курслар ўртасида сезиларли тафовутлар юзага келаётган пайтда Россиядаги фуқароларимизнинг ўз маблағларини эркин валютага алмаштириш жараёнида йўқотишларга олиб келмоқда.

Ижтимоий тармоқларда ўзбек банкларида рубль сотиб олиш ва сотиш амалиётини жорий қилиши тўғрисида хабарлар тарқалди. Иқтисодчи Отабек Бакиров рубль сотиб олиш ва сотиш курси шартлари маъмурий коридор доирасида амалга оширилиши ва бугунги кун учун тавсия этилган коридор рублни сотиб олиш курси 97 сўм, сотиш курси эса 102 сўм бўлгани тўғрисида ёзди.

Иқтисодчи Юлий Юсупов Россияга қарши санкциялар ва Россия иқтисодиётидаги инқироз Ўзбекистонга қандай таъсир қилиши тўғрисида Repost.uz нашрига интервью берди. Иқтисодчи интервью давомида миллий валютанинг хорижий валютага нисбатан қадрсизланиши ҳақида ҳам тўхталиб ўтган.

АОКАда ташкил этилган брифингда Марказий банк Жамоатчилик билан алоқалар ва коммуникацион сиёсат департаменти директори Акмал Назаров иштирок этиб, 2021 йил Марказий банк томонидан ушбу йўналишда амалга оширилган ишлар тўғрисида гапириб берди.

Ўзбекистон Республикаси Марказий банки буйруғига асосан Ойбек Сойибжонович Исаков Ўзбекистон Республикаси Марказий банки Андижон вилояти бош бошқармаси бошлиғи лавозимига тайинланди.

Марказий банк 1 февраль ҳолатида Ўзбекистоннинг халқаро захиралари ҳолатини эълон қилди. Хабарга кўра, Ўзбекистоннинг халқаро захиралари ҳажми 34 млрд. 425,3 млн. АҚШ долларини ташкил қилмоқда.

Ижтимоий тармоқларда тарқалган ушбу намуна Марказий банк томонидан эмас, балки “Давлат белгиси” корхонаси томонидан 2014 йилда юбилей сана муносабати билан корхонанинг реклама маҳсулоти (сувенир) сифатида чиқарилган.

Ўзбекистон Республикаси Марказий банки Раиси Мамаризо Нурмуратов Россиянинг ПЛАС журналига ўтган 2021 йилнинг якунлари ҳамда 2022 йилдаги режалари тўғрисида гапириб берди. ушбу мақолада Bankers.uz интервьюни ўзбек тилида тақдим этади.

Танловда иштирок этиш истагида бўлганлар 2022 йил 31 мартга қадар ариза, ўз ғояси тасвири ва концепциясини tanlov@cbu.uz электрон манзилига юборишлари лозим.

Портал фойдаланувчиларга тижорат банклари томонидан жисмоний шахслар учун таклиф этилаётган молиявий хизматларни излаш, улар ҳақида батафсил маълумотга эга бўлиш, шунингдек, молиявий хизматларни ўзаро таққослаш ҳамда дастлабки ҳисоб-китобларни амалга ошириш имконини беради.

Марказий банк Ўзбекистон ипотека кредитлари бозорини таҳлилини амалга оширди. Регуляторга кўра, 2021 йилда 9,8 трлн. сўмлик ипотека кредитлари ажратилган бўлиб, бу 2020 йилга нисбатан 7,4 фоизга ёки 671,8 млрд. сўмга кўпроқ. 

 

20 январь куни Марказий банкда бўлиб ўтган матбуот анжуманида Марказий банк раиси Мамаризо Нурмуратов солиқ юкининг ортиши инфляцияга қанчалик таъсир қилиши саволга жавоб берди. Анжуманда қатнашган Bankers.uz журналисти солиқ юкининг ошиши маҳсулот таннархи ошишига олиб келиши мумкинлигини таъкидлаб, бу инфляцион таргетлаш мақсадларига салбий таъсир қилиш-қилмаслиги ҳақида сўради.

2021 йилда жисмоний шахслар тижорат банкларига 7,1 млрд. долларлик хорижий валюта сотган бўлса, 4,6 млрд. долларлик хорижий валюта сотиб олган. Аҳолининг чет эл валютасига бўлган таклифи ҳажми унга бўлган талаб ҳажмидан 2,5 млрд. АҚШ долларига ортиқ бўлди (2020 йил 5 баробар кўп).

Миллий валютанинг АҚШ долларига нисбатан қадрсизланиши 2020 йилда 10,1 фоизни ҳамда 2019 йилда 13,9 фоизни ташкил этган.

Марказий банк ички валюта бозорининг 2021 йил ҳолати бўйича қисқача шарҳни эълон қилди. Унга кўра, ички валюта бозорида чет эл валютасидаги умумий таклиф ҳажми 22,9 млрд. АҚШ долларини ташкил этган. 

Айни пайтда Ўзбекистон Республикаси Марказий банки Бошқарувининг йиғилиши ўтказилмоқда. Унда асосий ставкани йиллик 14 фоиз даражасида ўзгаришсиз қолдириш тўғрисида қарор қабул қилинди.

Марказий банкка кўра, 2021 йил декабрь ойида чет эл валютасидаги кредитлар бўйича ўртача фоиз ставкалари 6,2 фоизни, миллий валютадаги кредитлар бўйича ўртача фоиз ставкалари 20,8 фоизни, миллий валютадаги имтиёзли кредитлар бўйича ўртача фоиз ставкалари 11,4 фоизни ташкил қилган. 

Марказий банк республика банк тизимидаги ТОП-10 тижорат банкининг юқори фоиз ставкалари бўйича амалга оширилган навбатдаги мониторинг натижалари тўғрисида ҳисобот эълон қилди. Унга кўра, 2022 йил 1 январь ҳолатида ушбу банклардаги аҳоли омонатларининг юқори фоиз ставкалари 20-22 фоиз атрофида шаклланиб, ўртача 21,1 фоизни ташкил қилди.

Регуляторга кўра, 2021 йилда тижорат банклари томонидан аҳолига 9,8 трлн. сўм миқдорида ипотека кредитлари ажратилган. Бу 2020 йилга нисбатан 700 млрд. сўмга кўпроқ. Ҳудудлар кесимида энг кўп кредитлар Тошкент шаҳри (2,67 трлн. сўм), Самарқанд (883,6 млрд. сўм), Андижон (780,8 млрд. сўм) вилоятлари ҳиссасига тўғри келмоқда.

Ўзбекистон Марказий банки ўтган йилнинг ноябрь ойда дунёдаги бошқа молиявий регуляторлардан кўпроқ қимматбаҳо метал сотди. Айнан ноябрь ойида олтин нархи охирги 5 ой ичида максимал даражага етди - унция учун 1866 доллар. Ўзбекистон олтинни энг юқори чўққисида сотишга ҳаракат қилмоқда.

Марказий банк 1 декабрь ҳолатида Ўзбекистоннинг халқаро захиралари ҳолатини эълон қилди. Хабарга кўра, захира активлар таркибида монетар олтин миқдори 1,23 млрд. долларга камайган бўлса, валютадаги активлар қиймати қарийб 800 млн. долларга ортди. 

Хабар қилинишича, 50 минг сўмлик банкнот намунасининг олд томонида «Ал-Ҳаким ат-Термизий» мақбараси тасвири туширилгани, аммо мақбара номи «Абу Исо ат-Термизий» деб ёзилгани билдирилган. Марказий банк ушбу хатолик бартараф этилишини маълум қилган.

Марказий банкнинг Нақд пул муомаласини ташкил этиш департаменти директори Фазлиддин Бозоров янги намунадаги пулларнинг афзалликлари, нега банкоматлар орқали 2021 намунадаги банкнотларни алмаштириш мумкин эмаслиги ҳамда Ўзбекистонда полимер пуллар эмиссия қилиниш-қилинмаслиги тўғрисида гапириб берди. 

Ўзбекистон Республикаси Марказий банки 2021 йилнинг 22 декабрдан бошлаб янги кўринишдаги номинал қиймати 50 000 сўм ва 100 000 сўм бўлган банкнот шаклида пул белгиларини муомалага чиқарилиши тўғрисида қарор қабул қилинганлигини маълум қилди.

Жорий йилнинг 24 ноябрь куни Марказий банк томонидан “Кафолат” суғурта компанияси билан биргаликда Бандлик ва меҳнат муносабатлари вазирлиги ҳузуридаги “Ишга марҳамат” мономарказлари ҳамда Ташқи меҳнат миграцияси агентлигининг 12 та вилоят, Қорақалпоғистон Республикаси ва Тошкент шаҳридаги тренерларни молиявий саводхонлик бўйича тайёрлаш юзасидан тренинг ўтказилди.

Нурафшон шаҳрида Марказий банкнинг Тошкент вилояти бош бошқармаси учун янги бино қурилишига умумий қиймати 1,3 млрд. сўмлик лойиҳа смета ҳужжатлари тайёрлаш тендери эълон қилинди. Вилоят бошқармасининг ҳозирги жойлашган жойига Тошкент шаҳар бош бошқармаси кўчиб ўтиши мўлжалланган.

ИИВ хабарига кўра, Н.К. исмли шахс ўзининг Марказий банкда ишлашини айтиб, танишига "субсидия" тартибида уй олиб беришини, уй олиш учун ҳозирда навбат кўп эканлигини, ҳокимиятда ишловчи танишлари орқали уни 2022 йил февраль ойи рўйхатига қўшишини, эвазига 2 000 АҚШ доллари талаб қилган.

Ўзбекистон Республикаси ялпи халқаро захиралари 2021 йилнинг октябрь ойида 797,1 млн. долларга ёки 2,3 фоизга ўсди. Бунда олтин 1 унцияси нархининг ой бошидаги 1730,95 доллардан 1796,30 долларгача кўтарилишининг таъсири 788,3 млн. долларни ташкил қилди

Марказий банк “Пул-кредит сиёсатининг 2022 йил ва 2023-2024 йиллар даврига мўлжалланган асосий йўналишлари”нинг дастлабки концептуал лойиҳасини тақдим этди. Лойиҳада регклятор пандемия билан боғлиқ вазият сценарийлар шартларини белгилашда муҳим омил сифатида инобатга олган.

Кеча Марказий банкда бўлиб ўтган матбуот анжуманида Ўзбекистонда кредитларни ундириш бўйича коллекторлик фаолиятига рухсат берилиши борасида савол берилди. Ушбу саволга жавоб берган Марказий банк раисининг биринчи ўринбосари Ботир Захидов ҳозирда коллекторлик хизматини йўлга қўйишнинг вақти эмаслигини таъкидлаб, муаммоли кредитларнинг асосий қисми ижтимоий дастурлар ҳиссасига тўғри келишини, бундай кредитларни маълум бир дисконт орқали коллекторлик ташкилотига берилиши ушбу дастурдан кўзланган мақсадга олиб келмаслигини билдирди.

Бугун, 21 октябрь куни Марказий банк Бошқарув йиғилиши асосий ставка бўйича қарор қабул қилди. Йиғилишда ҳозирда амалда бўлган 14 фоизлик асосий ставка ўзгаришсиз қолдирилди. 

2021 йил январь-август ойларида банк карталарига 178,1 трлн. сўмлик маблағлар келиб тушиб, ушбу даврда банк карталаридаги 58,8 трлн. сўмлик маблағлар (жами кирим қилинган маблағларнинг 33 фоизи) аҳоли томонидан нақдлаштириб олинган. Республикамизда нақд пул муомаласи билан боғлиқ шу ва бошқа статистик-таҳлилий маълумотлар Марказий банк томонидан 2021 йил январь-август ойлари учун тайёрланган "Нақд пул муомаласи бўйича қисқача шарҳ"да.

Марказий банк тақдим этган пресс-релизда келтирилишича, депозитлар бўйича ижобий реал фоиз ставкаларининг шаклланаётганлиги йилнинг ўтган 8 ойи давомида миллий валютадаги жами муддатли депозитларнинг 26,5 фоизга, шундан, жисмоний шахсларнинг миллий валютадаги муддатли депозитларининг 45 фоизга ўсишига хизмат қилди.

 

26 августдан бошлаб Ўзбекистонда янги кўринишдаги 5 000 ва 10 000 сўмликлар муомалага чиқарилади. Нега пуллар янги кўринишда чиқарилмоқда? Марказий банк масъули жавоб берди.

Ўзбекистон Республикаси Марказий банки 2021 йилнинг 26 августидан бошлаб янги кўринишдаги номинал қиймати 5000 сўм ва 10 000 сўм бўлган банкнот шаклида пул белгиларини муомалага чиқарилиши тўғрисида қарор қабул қилинганлигини маълум қилди. Мазкур банкнотлар мавзуси (тематикаси) “Буюк Ипак йўли” ҳамда мамлакатимиз ҳудудидаги қадимий Самарқанд ва Тошкент шаҳарлари тарихига бағишланган. Банкнотлар ҳимояланган қоғозда чоп этилган.

Марказий банк июль ойи якунлари бўйича банк бозоридаги депозит ва кредитларнинг ўртача фоиз ставкаларини маълум қилди. Жисмоний шахсларга таклиф этилаётган омонатлар бўйича ўртача фоиз ставкаси сўнгги бир йил ичида биринчи марта 20 фоизга етди. Юридик шахсларнинг депозитлари бўйича ўртача фоиз ставкаси эса, аксинча, февраль ойидан буён пастлаб, ўзининг бу йилги минимуми - 15,2 фоизгача тушган.

Жорий йил 1 август ҳолатига кўра, Ўзбекистоннинг олтин-валюта захиралари 35,11 миллиард долларга етди, бу бир ой олдинги кўрсаткичдан 965 миллион долларга кўпдир. Тегишли маълумотлар Марказий банк сайтида эълон қилинган.

У Andorid ва iOS фойдаланувчилари учун рус ва ўзбек (кирилл ва лотин) тилларида мавжуд. Мобил илова Pixel Craft компанияси томонидан ишлаб чиқилган. Илова учун Марказий банк қанча маблағ тўлагани ҳозирча маълум эмас.

Марказий банк Бошқарувининг 29 июлда бўлиб ўтган йиғилишида асосий ставка даражаси ўзгаришсиз 14 фоиз даражада қолдирилган эди

Эслатиб ўтамиз, асосий ставка охирги марта ўтган йилнинг 10 сентябр куни пасайтирилган эди. Бугун соат 15:00 да Ўзбекистон Республикаси Марказий банкининг асосий ставкаси бўйича Бошқарув йиғилиши қарори юзасидан Марказий банк Раиси иштирокида матбуот анжумани ўтказилиши ҳам режалаштирилган.

2021 йилнинг II чорагида банк тизими ликвидлиги ҳукумат харажатларининг кескин ортиши, ички валюта бозорида талаб ва таклифнинг мувозанатлашуви ҳамда муомаладаги нақд пуллар ҳажмининг кўпайиши фонида шаклланди. 

Марказий банк томонидан "Асакабанк" АЖ, "Ипак Йўли" АИТБ, "Капиталбанк" АТБ ҳамда "Ипотека банк" АТИБлар молиявий саводхонлик бўйича “Умумжаҳон пул ҳафталиги 2021” (Global Money Week) доирасида аҳолининг молиявий саводхонлигини оширишга қаратилган турли таълим тадбирлари ҳамда лойиҳаларни амалга оширишда фаол иштирок этган банклар сифатида эътироф этилди.

Мазкур ҳолатни регулятор қисқа ва узоқ муддатли кредитлар бўйича фоиз ставкалари бир-бирига жуда яқин даражада шаклланиши, узоқ муддатли кредитлар таркибида давлат дастурлари асосида нисбатан пастроқ фоиз ставкада ажратилаётган кредитларнинг мавжудлиги билан изоҳлади.

Марказий банк 2021 йилнинг II чораги учун "Пул-кредит сиёсати шарҳи" ни эълон қилди. Регулятор шарҳда депозитлар ҳажми ва фоиз ставкалари таҳлилига алоҳида тўхталган.

Марказий банк 2021 йил 1 июль ҳолатига муомаладаги банк пластик карталари, терминаллар, банкомат ва инфокиоскларга оид статистикани тақдим этди. Унга кўра, жорий йил 1 июль ҳолатига муомаладаги банк пластик карталари сони 23 миллион 725 минг 483 донани ташкил этмоқда. Статистикада, Марказий банк бу сафар ҳам банкоматлар ва инфокиосклар сонини бирга тақдим этган.

Миллий стратегиянинг бош мақсади аҳолининг барча қатламлари ва кичик бизнес субъектлари учун арзон ва юқори сифатли молиявий маҳсулотлар ва хизматлардан фойдаланиш имконияти мавжуд бўлган динамик, инновацион ва инклюзив молия тизимини яратишдан иборат.

Ш.Мирзиёев “Ёшларни ҳар томонлама қўллаб-қувватлаш ва уларнинг ижтимоий фаоллигини янада оширишга оид қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги фармонни имзолади. Ҳужжат билан, 2021 йил 1 сентябрдан талабалар учун Марказий банкнинг асосий фоиз ставкаси (14 фоиз) миқдорида имтиёзли таълим кредитларини бериш жорий этилади.

Миллий стратегия Халқаро молия корпорациясининг мамлакатда молиявий саводхонлик ва молиявий оммабоплик даражасини комплекс ҳамда холисона баҳолаш мақсадида аҳоли билан ўтказган сўровномаси натижаларини инобатга олган ҳолда Жаҳон банки экспертлари кўмагида тайёрланган.

Марказий банк 2021 йилнинг I ярим йиллигида нақд пул муомаласи бўйича шарҳини эълон қилди. Унга кўра, 2021 йилнинг 1 июль ҳолатида муомаладаги нақд пуллар миқдори 26 трлн. 25 млрд. сўмни ташкил қилмоқда.

Сенаторлар «Банк сири тўғрисида» ва «Тезкор-қидирув фаолияти тўғрисида"ги қонунларга ўзгартишлар киритишни маъқуллади.