Fitch Ratings агентлиги Ўзбекистондаги йирик давлат банкларининг 2025 йил охиригача хусусийлаштирилишини кутмаяпти. Бу ҳақда агентликнинг банк сектори бўйича директори Павел Каптел Spot нашрига берган изоҳида маълум қилди.

“Биз Ўзбекистондаги йирик банкларни хусусийлаштириш истиқболларига доир фикримизни ўзгартирмадик ва 2025 йил охиригача битимлар бўлишини кутмаяпмиз”, деган Fitch вакили.

Агентлик хусусийлаштиришни ортга сураётган омиллар сифатида қуйидагиларни келтирган:

• бизнес моделининг секин ўзгариши;
• аввалги давлат сиёсати доирасида берилган эски кредитлар улушининг юқорилиги, бу эса фаолиятга салбий таъсир кўрсатмоқда;
• кредитлаш ўсишини чеклаётган капитал етишмовчилиги;
• банк секторидаги рақобат муҳити.

Fitch’нинг фикрича, давлат банкларининг давом этаётган бизнес-модель трансформацияси уларнинг рентабеллигини ошириш, корпоратив бошқарув, рискларни бошқариш ва операцион самарадорликни яхшилашга қаратилган. Бу ўзгаришлар чет эллик инвесторларни жалб қилишга ёрдам бериши мумкин.

Шунингдек, давлат банкларини сотиш истиқболлари халқаро молия институтлари ушбу банкларнинг устав капиталига кириб, миноритар акциядор сифатида қатнашса, янада яхшиланиши мумкин.

“Муваффақиятнинг асосий омили — инвесторларнинг ривожланаётган бозорларга бўлган қизиқиши бўлиб қолади”, дея қўшимча қилган у.

Август ойида собиқ молия вазири ўринбосари Одилбек Исаков Ўзбекистондаги давлат банкларига харидорлар топилмаётганини айтган эди.

“Банклар сотилмаяпти. Бунинг ўз сабаблари бор. Масалан, Россия ва Украина ўртасидаги уруш бизнинг минтақамизга инвесторларнинг қизиқишини камайтирди — айниқса стратегик активларни сотиб олиш бўйича. Ҳозир шундай даврки, йирик банклар янги бозорларда кичик банкларни сотиб олмаяпти. Харидорлар жуда кам ва банкни ҳар кимга ҳам сотиб бўлмайди”, деган эди Исақов. 

Давлат банкларини хусусийлаштириш

2019 йилнинг апрель ойида президент Ўзсаноатқурилишбанк акциялари пакетини бирламчи (IPO) ва Алоқабанкникини иккиламчи (SPO) таклифга қўйиш тўғрисида қарор қабул қилди. Бир йил ўтиб, 2020 йилда давлат раҳбари EТТБ ва бошқа халқаро ташкилотларни жалб қилган ҳолда 6 та банкдаги давлат улушларини босқичма-босқич сотиш режасини тасдиқлади.

Шунингдек, 2023 йил 1 июлга қадар АТ “Халқ банки”, “Микрокредитбанк” АТБ, АТ “Алоқабанк”, “Агро банк” АТБ, “Ўзмиллийбанк” АЖларнинг акцияларини фонд биржаси орқали оммавий жойлаштириш (IPO) ишларини ташкиллаштириш вазифаси қўйилди.

Бироқ, 2023 йил август ойида улушларни сотиш муддати 2024 йил охирига кўчирилди, кейин эса 2025 йил охиригача узайтирилди.

Иқтисодиёт ва молия вазирлиги тўртта йирик давлат банкини 2025 йил охиригача хусусийлаштиришни якунланмаслигини маълум қилди.

• “Ўзпромстройбанк”ни хусусийлаштиришнинг якуний босқичи 2025–2026 йилларда кутилмоқда.
• “Асакабанк”, “Алокабанк” ва “Туронбанк” эса 2026–2027 йилларда сотилиши режалаштирилган.

Шу билан бирга, Миллий банк (НБУ), “Агробанк”, “Микрокредитбанк”, “Халқ банки” ва “Бизнес ривожлантириш банки”ни 2026–2028 йиллар оралиғида сотиш режалаштирилмаган.

Иқтисодиёт ва молия вазирлиги бу беш банкда давлат улушини сақлаб қолиш аҳолининг молиявий хизматларга бўлган эҳтиёжини қондириш, инвестицион лойиҳаларни қўллаб-қувватлаш ҳамда банк хизматларининг ҳудудий қамровини кенгайтириш мақсадида эканини тушунтирди.